دکتر محمدحسن فانی، متخصص و جراح زنان و زایمان که تحصیلات خود را در دانشگاه نوادا آمریکا به پایان برده است و هم اکنون عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است و بخش بی اختیاری ادرار و لاپاروسکوپی (جراحی های کم خطر) بیمارستان شریعتی را برعهده دارد.
آن چه در پی می آید گفت وگوی اختصاصی پورتال جراحان ایران با ایشان درباره شایع ترین بیماری های زنان، علل و راه های درمان آن، زایمان طبیعی ، رابطه سن و باروری و فاصله هر زایمان است.
امروزه شاهد هستیم که سن ابتلا به سرطان های مربوط به دستگاه تناسلی زنان مثل سرطان تخمدان، سرطان رحم، سرطان دهانه رحم و... به ویژه در ایران، کاهش پیدا کرده است . از نظر شما علت عمده آن چیست و برای کنترل شیوع این بیماری ها چه باید کرد؟
سرطان دهانه رحم به طور کلی ویروسی است و توصیه بر این است خانم ها پیش از اولین برخورد جنسی، از واکسن استفاده کنند؛ واکسنی که سه بار زده می شود و برای همه خانم ها تا سن 27 سالگی توصیه می شود. حتی بانوانی که ازدواج کرده اند؛ می توانند این واکسن را تست کنند. آمارها نشان داده است کشورهایی که از این واکسن استفاده کرده اند، در کنترل سرطان دهانه رحم به موفقیت صددرصد دست پیدا کرده اند.
سرطان تخمدان با این که سومین سرطان شایع در دستگاه تناسلی بانوان است ، بیشترین درصد مرگ و میر را به خود اختصاص داده است و دلیل آن نیز اینست که تا زمانی که این بیماری پیشرفته نباشد ؛ از وجود آن باخبر نمی شویم. به همین دلیل دو مرکز بزرگ در آمریکا و انگلستان ، سالانه همه زنان را سونوگرافی کرده ، تا از وجود این سرطان رایج، پیشگیری کنند.
باید توجه داشت که در همه سرطان ها پیشگیری مهم تر از درمان است؛ برای هردرمان به اندازه هزار پیشگیری پول هزینه می شود.
اما در سرطان رحم، به طور معمول هر خانمی که خونریزی های او غیرطبیعی باشد یا پس از یائسگی ، خونریزی داشته باشد ؛ باید مورد رسیدگی قرارگرفته و هرچه زودتر این کار را انجام دهد ، نتیجه بهتری به دست خواهد آورد.
مدتی است که مراجعه کنندگان به مطب های متخصصان زنان و زایمان ازچسبندگی رحم یا آندومتریوز گله مندند؛ درباره این بیماری شایع توضیحاتی ارائه فرمائید.
نسج آندومتر، جایی خارج از حفره رحمی است که می تواند در عضله رحم وجود داشته باشد و یا حتی در بخش های مختلف بدن مثل مغز و ریه هم دیده شود. این بیماری به علت نامعلومی در خانم های ایرانی بسیار زیاد است که هنوز هم دلیل آن مشخص نیست. گاهی بیمارانی دیده می شوند که با وجود سن کم، چسبندگی خیلی شدیدی دارند. افرادی که آندومتریوما یا چسبندگی یا ضایعات آندومتر دارند به علت درد به متخصص زنان و زایمان، مراجعه می کنند. چراکه آندومتریوز بیماری ایست که برای تشخیص آن باید همه بیماری ها را رد کنید تا به آن برسید مگر این که کسی یک کیست تخمدان هم همراه آن داشته باشد تا به این تشخیص برسیم.
بیماری آندومتریوز چگونه درمان می شود؟
آندومتریوز درمان های مختلفی دارد برای این که نسج آندومتر که خارج از رحم قرار گرفته، هر ماه همانند خود آندومتر داخل رحمی رشد و خونریزی نداشته باشد. چون هرجا که وجود داشته باشد رشد می کند ، اگر در شکم وجود داشته باشد، چسبندگی ایجاد می کند و زمینه رشد آندومتریوز و خونریزی آن هم وجود دارد. برای مثال اگر در مغز باشد می تواند خونریزی در مغز ایجاد کند.
داروهای درمانی برای این بیماری وجود دارد که باعث می شود شخص پریود نداشته باشد و در واقع، نوعی یائسگی طبی به بیمار می دهیم یا با هورمون هایی مثل پروژسترون این کار را انجام می دهیم و در نهایت اگر قابل عمل جراحی باشد، این امر صورت می گیرد.
برای پیشگیری از عفونت های دستگاه تناسلی خانم ها، چه اقداماتی لازم است که انجام شود؟
در همه جای دنیا گفته می شود که برای جلوگیری از عفونت دستگاه تناسلی، پیش از ازدواج برخورد جنسی وجود نداشته باشد که خیلی کم رعایت می شود اما بهترین کار برای این که کسی به این عفونت ها مبتلا نشود این است که در ارتباط جنسی از کاندوم استفاده کند به این دلیل که قرص باعث جلوگیری از ایدز، بیماری های ویروسی یا حتی بیماری های باکتریایی نمی شود. قرص باعث جلوگیری از حاملگی می شود اما کاندوم باعث جلوگیری از عفونت می شود.
واژینیسموس چیست و خانم ها برای جلوگیری از این بیماری چه کارهایی می توانند انجام دهند؟ آیا تبلیغاتی که برای جلوگیری از این بیماری یا رفع آن در داروخانه ها وجود دارد یا در مجلات دیده می شود، پایه علمی دارند ؟
واژینیسموس ، انقباض و درد ناگهانی در هنگام نزدیکی است و واژینیسموس واقعی بیماری بسیار سختی برای درمان کردن است. معمولا کسانی که واژینیسموس دارند دارای زمینه های روحی و روانی برای این بیماری هستند. بسیاری از این بیماران می گویند که در کودکی مورد آزار جنسی قرارگرفته اند که در دوران بزرگسالی از برقراری ارتباط جنسی واهمه دارند. بنابراین جدای از درمان فیزیکی، درمانی روانی هم برای واژینیسموس وجود دارد.
واژینیسموس، یک بیماری وسیعی است و نمی توان تنها به داروهایی که در داروخانه خانه ها وجود دارد ، اعتماد کرد بلکه بخشی از درمان این بیماری به عهده روانپزشک و بخش دیگر به عهده متخصص زنان و زایمان است.
در ابتدا ، علت این بیماری باید کشف و سپس روان درمانی شود. اگر واژینیسموس ، علت فیزیکی نداشته باشد؛ باید مشخص شود علت روانی آن از کجا نشأت می گیرد. این بیماری قابل درمان هست اما بیماری بسیار سختی است.
علل نازایی در زنان را به چه دلایلی می توان ربط داد؟
به طور معمول، ارتباط نازایی با سن ازدواج در ارتباط است ، درحال حاضر ، خانم ها دیرتر ازدواج می کنند؛ بنابراین باروری آن ها نیزکمتر خواهد بود. همچنین نزدیک های پیش از ازدواج ممکن است ، عفونت هایی را ایجاد نماید و این عفونت ها موجب گرفتگی لوله های رحم و در نهایت ناباروری شود.
امروزه در تمام دنیا و به میزان بسیار زیادتر در ایران، میزان باروری در خانم ها وحتی درآقایان هم کمتر شده است. استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری به مدت زیاد، به دلیل آماده نبودن برای بچه دار شدن ، افزایش سن زایمان درافزایش ناباروری موثر بوده است.
چه رابطه ای میان سن زنان ، باروری و زایمان آنان مشاهده می شود؟
هرچه سن بالاتر برود احتمال زایمان بهتر پایین می آید. در سن بالای 35 سال، احتمال وجود تخمک های ناسالم بیشتر است و به تبع آن احتمال ابتلا به بیماری هایی مثل سندرم داون و سایر ناهنجاری ها بیشتر می شود. همچنین باروری یک خانم در سن 25 سالگی در سن چهل سالگی به ده درصد می رسد. به این دلیل که میزان تخمک ها کم شده و این تخمک های کم هم اغلب، خوب و سالم نیستند.حال اگر حاملگی هم انجام شود ریسک ایجاد لخته شدن خون ، دیابت و ریسک فشارخون مادر هم زیادتر است.
از نظر شما، زایمان، طبیعی بهتر است یا سزارین؟ مخاطراتی که ممکن است زنان باردار و فرزندان آن ها را تهدید کند، در کدام یک کمتر است؟
در همه جای دنیا ، زایمان طبیعی بیشتر تبلیغ می کنند و خطر زایمان طبیعی برای خانم ها کمتر است. به این دلیل که در سزارین خونریزی بیشتر است و نیز عوارض جراحی را به دنبال خواهد داشت ویا عفونت ها بیشتر است. در حالی که بعد از زایمان طبیعی، مادر راحت تر به خانه می رود و می تواند از فرزند خود بهتر مراقبت کند و عوارض جراحی هم دیده نمی شود.
متاسفانه در کشور ما محاسن سزارین را بیشتر از زایمان طبیعی می دانند.دلیل دیگر استفاده از سزارین، نداشتن درد است در حالی که امروزه در همه جای دنیا زایمان های طبیعی بدون درد هم با استفاده از روش ها و تزریق داروهایی (همچون اپیدورال که باز کننده دهانه رحم برای زایمان طبیعی راحت تر ) وجود دارد. در هیچ کجای دنیا رشد سزارین به نسبت کشور ما تا بدین حد بالا نیست.
به نظر شما به عنوان یک جراح زنان و زایمان ، فاصله هر زایمان چند سال باشد؟
گفته می شود حدود دو نیم تا سه سال مطلوب است. به این دلیل که این مدت ، وقفه ای است تا مادر بتواند ذخایر کلسیم و آهن را به دست آورد و اگر این مدت افزایش پیدا کند و به هفت سال برسد زایمان سخت تر خواهد شد و زایمان جدید، چیزی همانند همان زایمان اول خواهد بود.
گفت وگو:آساره کیانی
